Broeder (Jan in de zak) van Eva Hoeke

Het lievelingsgerecht van columniste Eva Hoeke is een West-Fries streekgerecht: Broeder. Ook wel Jan in de zak genaamd. Een bleekwitte bol gekookt beslag die met suikerstroop overgoten best lekker is en in elk geval zeer voedzaam. Maar het gaat Eva minder om de smaak dan om de herinneringen die aan deze lekkernij kleven: aan haar moeder en vooral aan buurvrouw ‘tante’ Nooij.

“Broeder stelt qua ingrediënten niet zo bijster veel voor. Zelfrijzend bakmeel, melk, water, eieren en zout, dan ben je er wel. Die meng je tot een beslag, doe je in een linnen zak, zet je op, draai je halverwege om en na twee uur heb je dan een lijkbleke deegbal. Die kun je dan zo eten, of in plakken snijden en opbakken in de koekenpan. In beide gevallen rijkelijk beschenken met een mengsel van suikerstroop en boter. Dan is het heel lekker. Zonder smaakt het een beetje naar niks.

Als ik aan broeder denk, denk ik aan mijn moeder, maar toch vooral aan tante Nooij. Broeder in de boezem van Tante Nooij.

Het is natuurlijk niet delicaat of elegant, maar een gerecht in de categorie simpel en heel voedzaam. Je kunt er, denk ik, gemakkelijk een dag mee op het land werken. Armeluiseten, troostvoer voor gezinnen als dat van mijn moeder, met dertien kinderen, van wie de oudste nog zelfgemaakte onderbroeken van mestzakken droegen. Mijn oma komt trouwens oorspronkelijk uit Hoogwoud, midden in Westfriesland, waar volgens mij ook Broeder vandaan komt. Misschien heeft mijn moeder het wel van haar moeder geleerd.

Maar het gaat met eten natuurlijk nooit alleen om de smaak, het hangt samen met het moment, de plaats, het gezelschap, de herinnering, de sfeer die dat gerecht bij je oproept, de associatie. Mijn herinnering aan Broeder is onlosmakelijk verbonden met tante Nooij, helemaal geen echte tante natuurlijk, maar onze achterbuurvrouw in Krommenie, waar ik ben opgegroeid – poortje uit, steegje door, poortje in en je was er.

Tante Nooij was geweldig. Ze had een schommel in de tuin, twee lieve tienerdochters – ik was vijf – schilde appeltjes en ze sprak met haar prachtige stem cassettebandjes in met sprookjes van Annie M.G. Schmidt, waar je naar mocht luisteren als je ziek was. En ze maakte broeder, natuurlijk.

Als ik aan broeder denk, denk ik aan mijn moeder, maar toch vooral aan tante Nooij. Broeder in de boezem van Tante Nooij. Een hoop liefde en een homp met witte klei. Net zoals ik nu voor mijn kinderen – 3 en 5 – maak.”

Eva Hoeke is journalist en columnist. Ze heeft een man (Marcel van Roosmalen), twee kinderen en woont in een dorp. Eén en ander levert haar onuitputtelijk veel stof op voor mooie, herkenbare en diep-menselijke columns.